Những buổi chiều mùa đông có nắng nhẹ ươm vàng trải dài dưới phố, được ngồi thưởng thức miếng bánh đúc chấm với tương Bần, kể ra đã thấy cồn cào trong bụng. Bánh đúc, món ngon mà đậm chất dân dã, mang phong vị riêng của ẩm thực Hà thành.

Bánh đúc trắng mịn, loáng thoáng lạc và dừa, có lẽ là thứ bánh dễ mua và dễ bán nhất Hà Nội. Bánh làm bằng gạo tẻ trắng ngần, không cần dùng lá bọc, người mua thấy vừa mắt ưng ý thì chọn ăn, người bán chẳng cần quảng cáo phô trương. Ở Hà Nội bây giờ hàng bánh đúc nhiều, được bày bán khắp ngõ phố, nhưng những gánh bánh rong ngon chủ yếu bán quanh các phố Hàng Đào, chợ Đồng Xuân... Bánh đúc được chào mời như bữa ăn lót dạ vào buổi sớm, hoặc như món quà vặt vào những buổi chiều có nắng ấm. Tuy nhiên, bánh ngon và có tiếng là quà "đặc sản" thì phải kể đến bánh đúc làng Điền, nay là xã Tam Hiệp, huyện Phúc Thọ, Hà Nội. Bánh đúc ở đây trắng mịn, mát thanh và thơm dẻo, tuyệt đối không thể lẫn với bánh đúc các nơi khác.

Trước đây, khắp các làng quê đồng bằng Bắc bộ vẫn quen cách ăn bánh đúc bẻ ba, mắm tôm quệt ngược. Nghĩa là làm ra loại bánh đúc vuông, dày, ăn cốt để no bụng. Nhưng bây giờ bánh đúc thường được thái thành sợi dài cỡ ngón tay, ăn nhâm nhi với canh riêu cua, rau sống, thêm chút dấm ớt. Song dân dã và phổ biến hơn cả vẫn là bánh đúc chấm tương Bần.

Tương Bần, thứ tương nổi tiếng thơm ngon ở Việt Nam, tự thân đã là một thứ nước gia vị ngon ngọt rồi. Giọt tương màu vàng sậm có vị ngọt, thơm và béo của đậu đỗ. Bánh đúc nóng chấm với tương Bần thì còn ngon hơn nữa. Bởi miếng bánh đúc vốn sốt dẻo, nóng hổi được chấm với tương lạnh khi ăn sẽ có đủ vị: chút nóng ấm và thơm ngon của bánh đúc, mùi vị bùi béo của tương. Hai thứ ấy lại thưởng thức dưới một không gian có chút gió mùa đông se se lạnh, cộng hưởng với nắng ươm vàng nhè nhẹ trên phố thì quả là thú vị.

Hồng Hạnh